هارد دیسک چیست و چگونه کار می کند در این مقاله به هارد دیسک چیست و چگونه کار میکند میپردازیم. در همین راستا لازم است با اجزا و قطعات داخلی هارد هم آشنا شویم. با ما همراه باشید تا با چگونگی کارکرد هارد دیسک و HDD آشنا شوید.
- انواع رسانه های ذخیره سازی
- هارد دیسک چیست؟
- تاریخچه هارد دیسک
- آشنایی با انواع هارد
- گفتگوی TechTalk: بررسی هارد دیسک و اجزای آن
- اجزا و قطعات داخلی هارد دیسک
- نحوه ذخیره اطلاعات در هارد دیسک
انواع رسانه های ذخیره سازی
رسانه های ذخیره سازی یعنی هر چیزی که شما روی آن اطلاعات میریزید و ذخیره میکنید. رسانه های ذخیره سازی انواع مختلفی دارد که البته به اشتباه به همه آنها هارد اطلاق میشود. مدلهای مختلف رسانه ذخیره سازی عبارتند از نوار مغناطیسی، دیسک نوری، صفحات مغناطیسی، Solid State یا Nand Flash.
هر یک از این مدلها در یک ابزار و تکنولوژی استفاده میشود. برای ذخیره سازی دیتاهایی که در بلند مدت مثلا ۵ یا ۱۰ سال به آنها رجوع نمیکنیم (آرشیو اطلاعات)، از نوارهای مغناطیسی یا Tape ها استفاده میکنیم. اگر دیتایی را ذخیره میکنید که به طور مرتب به آنها رجوع میکنیم، ظرفیت زیادی دارد و سرعت خیلی بالای آن برایمان مهم نیست، از هارد دیسک مغناطیسی یا HDD ها استفاده میکنیم. اگر دسترسی سریع به دیتا نیاز داشته باشیم از Solid State یا Nand Flash ها استفاده میکنیم.
هارد دیسک چیست؟
یا هارد درایو، ابزاری است برای نگهداری اطلاعات؛ این اطلاعات شامل سیستم عامل، نرم افزارهای نصب شده و فایلهای شخصی است. هارد دیسک ها را به صورت HDD که مخفف hard disk drive است میشناسیم.
.
، دستگاه ذخیره سازی اطلاعات به صورت دایمی و پایدار است یعنی با قطع برق و یا خاموش شدن سیستم، اطلاعات هارد باقی میماند تا زمانی که خودمان آن را پاک کنیم. این دقیقا نقطهای است که تفاوت هارد درایو و رم چیست را مشخص میکند. اطلاعات در رم، به صورت دایمی و پایدار ذخیره نمیشود و با قطع برق، محتویات رم پاک میشود.
هر هارد دیسکی فضای مشخصی دارد که بخشی از آن به صورت اتوماتیک برای سیستم عامل و نصب بکاپ استفاده میشود و باقی فضا برای اطلاعات شما باقی میماند.
اطلاعات در هارد دیسک، روی دیسک های مغناطیسی ذخیره میشوند. هارد یک یا چند پلاتر دارد که داخل محفظهای با هوای ایزوله قرار دارند. اطلاعات با هد مغناطیسی روی پلاتر نوشته میشود. این هد با سرعت زیاد روی پلاترها میچرخد.
هارد کامپیوتر کجا قرار دارد؟ هارد دیسک معمولا به صورت داخلی در کامپیوتر نصب میشود و مستقیم به دیسک کنترلر روی مادربرد وصل میشود. مدل های مختلف دارند و کاربر بر اساس نوع کاربری آن، هارد مناسب کارش را انتخاب و خریداری میکند.
تاریخچه هارد دیسک
اولین هارد درایو در سال ۱۹۵۶ توسط IBM و رینالد جانسون ارایه شد. تیم جانسون با روشهای مختلف ذخیره سازی اطلاعات روی نوار مغناطیسی آشنا بودند و راه ذخیره اطلاعات را روی دیسکهای مغناطیسی و فلزی پیدا کردند. این هارد میتوانست اطلاعات را بازنویسی کند. اولین نسخه تجاری هارد درایو با عنوان RAMAC که مخفف Random Access Method of Accounting and Control است با اندازه بزرگ در حد کمد ارایه شد. ظرفیت آن فقط ۵ مگابایت بود و قیمتش پنجاه هزار دلار یعنی ذخیره هر مگابایت ده هزار دلار تمام میشد. هارد درایو در کامپیوتر تعبیه میشد و دیگر نمیتوانستیم آن را خارج کنیم. قطر دیسکها در هارد دیسک های اولیه حدود ۲۰ اینچ بود.
.
IBM در سال ۱۹۶۰ فلاپی دیسک ها را عرضه کرد که قطر دیسک در آنها ۸ اینچ بود و فقط میتوانستند اطلاعات را بنویسند و در اصطلاح Read Only بودند. اولین درایو read/write در سال ۱۹۷۲ توسط آلن شوگارت به بازار عرضه شد. دیسک مغناطیسی و فلاپی دیسک کوچک و قابل حمل در کنار یکدیگر، اساس هارد درایو اولیه شدند.
IBM در سال ۱۹۶۳ اولین هارد درایو قابل جدا کردن را با ظرفیت ۲.۶ مگابایت ارایه داد.
IBM اولین هاردی که ظرفیت ذخیره سازی یک گیگابایت را داشت در سال ۱۹۸۰ عرضه کرد. وزن آن ۲۵۰ کیلوگرم و قیمتش چهل هزار دلار بود.
در سال ۱۹۸۳ هارد درایو ۳.۵ اینچی توسط Rodime معرفی شد و ظرفیت ذخیره سازی ۱۰ مگابایت را داشت.
سیگیت اولین شرکتی بود که هارد درایو ۷۲۰۰ RPM را در سال ۱۹۹۲ ارایه داد. سیگیت همچنین اولین هارد درایو ۱۰۰۰۰ RPM را در سال ۱۹۹۶ و اولین هارد درایو ۱۵۰۰۰ RPM را در سال ۲۰۰۰ ارایه داد.
برخی از مطالب مرتبط:
بدسکتور چیست و چگونه رفع می شود؟
هک چیست؟ چرا و چگونه انجام میشود؟؛ ویدئو
پروتکل SMB چیست و چگونه کار می کند؟
آپدیت فریمور مودم به چه معناست و چگونه انجام می شود؟
آشنایی با انواع هارد
انواع هارد دیسک از جنبههای مختلف قابل بررسی است: سرعت، نوع کاربری، اندازه، درگاههای ارتباطی، هارد اینترنال و اکسترنال، هارد HDD و SSD. برای آشنایی با انواع تکنولوژی هارد، مقاله “معرفی انواع هارد سرور و بررسی بهترین هاردهای سرور hp” را مطالعه کنید.
هارد دیسک بر اساس نوع کاربری، در سایزهای مختلف وجود دارد، مثلا روی آیپدهای قدیمی و گوشی موبایل های نوکیا N95 (با ظرفیت ۸ گیگ) هارد داشتیم. اما معمول ترین اندازه و سایز برای هارد دیسک ۲.۵ اینچ و ۳.۵ اینچ است.
طبقه بندی هارد ها هم نکته مهمی است که باید به آن توجه کرد. مثلا رده خانگی، ذخیره فیلم و عکس، کار و ذخیره دیتا به صورت ۲۴ ساعته و …
.
اتصال هارد به کامپیوتر نکته مهمی است که باید به آن توجه کنید چون اتصال ضعیف باعث ایجاد گلوگاه در جریان دیتا و در نهایت کارایی سیستم میشود.
سرعت هارد درایو یعنی هارد چقدر سریع میتواند اطلاعات را بنویسد یا بخواند. در هارد درایوهای مکانیکی سرعت چرخش – Spin Speed مهم است مثلا درایو ۷۲۰۰RPM از ۵۴۰۰RPM سریعتر و SSD از هر دوی اینها سریعتر.
انواع هارد دیسک لپ تاپ بر اساس تکنولوژی به کار رفته در آن متفاوت است اما انواع HDD و SSD و m2 ssd را میتوان در لپ تاپ ها استفاده کرد. هارد SSD حداقل سه تا چهار بار سریعتر از هارد دیسک مکانیکی است. در نتیجه کارایی لپ تاپ را تحت تاثیر قرار خواهد داد. مثلا باز کردن یک فایل ورد با HDD زمان ۳۲ ثانیه را لازم دارد ولی در عرض کمتر از ۲ ثانیه با SSD باز میشود.
هارد اینترنال چیست؟
هارد درایوی که داخل دسنگاه و کامپیوتر قرار میگیرد و مستقیم به مادربورد وصل میشود، هارد اینترنال نامیده میشود. در کامپیوترهای دسکتاپی تعویض و ارتقای هارد آسان است و کافی است هارد قبلی را از روی مادربورد جدا کنید و هارد جدید را جایگزین کنید. ارتقای هارد در لپ تاپ به این آسانی نیست و باید سایت تولیدکننده را مطالعه کنید تا بتوانید به درستی هارد را تعویض کنید.
اینترنال برای اتصال به مادربورد از درگاه و کابل ATA و IDE و SCSI و SATA و SAS استفاده میکند لذا از این منظر هم میتوانیم انواع هارد را بررسی کنیم.
هارد اکسترنال چیست؟
بیرون از کامپیوتر و لپ تاپ قرار دارد یعنی به صورت پورتابل و مستقل است و معمولا از طریق USB یا کابل Thunderbolt به کامپیوتر وصل میشود. سرعت این هارد به دلیل نوع اتصال، کمتر از هارد اینترنال است اما قطع و وصل کردن اتصال آن آسان است.
هارد اکسترنال به منظور افزایش ظرفیت ذخیره سازی و یا بکاپ از اطلاعات استفاده میشود. هارد اکسترنال در شکل و اندازههای مختلفی هستند مثلا در ابعاد یک کتاب و یا هم اندازه اسمارت فون. مطالعه مقاله “هارد اکسترنال، مزایا و معایب آن و نحوه رفع خطا و ارتباط با سیستم های مختلف” را از دست ندهید.
گفتگوی TechTalk: بررسی هارد دیسک و اجزای آن
در این قسمت، کارشناسان ما مهندس محمد اعلم ملکی، مهمان مریم فقیهی است تا به موضوع “هارد دیسک و اجزای آن ” بپردازند. در این گفتگوی تک تاک، درباره اینکه هارد چیست و چه اجزایی دارد، و این اجزای هارد با هم چگونه کار میکنند و چه وظایفی دارند، تکنولوژی HMAR چیست، صحبت میکنیم. با ما همراه باشید.
اجزا و قطعات داخلی هارد دیسک
هارد ها به گونهای طراحی شده که داخل آن قابل دیدن نیست. بیایید سفری کوتاه به داخل آنها داشته باشیم و به کالبد شکافی و بررسی اجزای هارد دیسک بپردازیم.
ساختار هارد دیسک از دو قسمت اصلی تشکیل شده است:
- بورد الکترونیکی (Logic Board)
- قسمت مکانیکی هارد (Hard Drive Assembly) که به صورت مخفف HDA شناخته میشود.
و قطعات داخلی هارد دیسک مغناطیسی عبارتند از:
- کنترل کننده مرکزی یا Actuator که شامل سه قطعه VCM، Axe و دسته است.
- محفظه یا مدیا
- دیسک چرخان یا پلاتر
- اسپیندل یا موتور چرخان
- VCM یا voice coil motor
- فلپ انعطاف پذیر
- اسلایدر Slider هد هارد
- هد هارد
- دسته و بازوی نگهدارنده هد
- درپوش هارد
بورد الکترونیکی (Logic Board) و قسمت مکانیکی هارد (HDA)
مدار الکترونیکی یا بورد هارد دیسک
بورد الکترونیکی شامل کنترلر موتور، بافر، CPU و مترجم است. روی بورد، پردازش ها انجام میشود و اطلاعات به VCM ارسال میشود و VCM هد را به نقطهای که باید، میبرد.
تمام چیپست ها و IC های هارد دیسک روی بوردی که در تصویر زیر میبینید، نصب شدهاند.
کنترلر هارد درایو
بزرگترین IC موجود روی بورد هارد دیسک، کنترلر هارد است که به عنوان مغز مدار الکترونیک عمل میکند.
حافظه کش هارد
کنار چیپست کنترلکننده هارد، چیپست مستطیل شکلی وجود دارد که به عنوان حافظه کش هارد استفاده میشود.
IC رام (ROM) هارد
حافظه رام موجود در هارد با قطع برق اطلاعات خود را از دست نمیدهد و قابل برنامهریزی است. در بعضی از هارد ها حافظه رام به صورت IC جداگانه استفاده میشود و در بعضی از هاردها IC داخل خود کنترلر جاساز میشود.
IC درایور موتور هارد
کار چرخاندن دیسکِ گردان را موتور حرفه ای و با دوامی انجام میدهد. چرخاندن این موتور نیاز به انرژی زیادی دارد به همین دلیل در کنار اکثر موتورها، IC راه انداز یا درایور نصب میشود.
کنترل کننده مرکزی یا Actuator
کنترل کننده مرکزی یا Actuator، شامل سه قطعه VCM، Axe و دسته است:
- VCM
- Axe جایی است که هد میچرخد.
- دسته هد شروع میکند به حرکت کردن و هد را روی صفحه ای که باید، میبرد. دسته هد با دقت بسیار بالایی حرکت میکند و هد را به مکان ذخیره دیتا میبرد. گفتیم که پردازش های مربوط به مشخص کردن محل قرار گیری دیتا روی هارد، در بورد هارد انجام میشود.
موتور محرک یا Voice Coil یا VCM در هارد
بازوی حرکتی و هد در هارد دیسک
ببینیم هد هارد چیست. هدهای خواندن و نوشتن موجود در هارد روی نوک یک بازوی متحرک قرار دارند تا به هر نقطهای از دیسک دسترسی داشته باشند.
هد read/write دیتا را از پلاتر دیسک میخواند. هارد درایو معمولا برای هر پلاتر یک هد دارد که هنگام Idle بودن روی پلاتر قرار میگیرد. وقتی پلاتر میچرخد در فاصله ۵ نانومتری پلاتر قرار میگیرد.
اسلایدر هد هارد
هد، قطعه ظریفی است. هد روی اسلایدر است و اسلایدر روی فلپِ انعطاف پذیر است. این فلپ در حال پرواز کردن است و شناور است. وقتی پلیت با سرعت ۵۴۰۰ دور یا ۷۲۰۰ دور یا بالاتر (در هارد های انترپرایزی) شروع به چرخیدن میکند، طوفانی به وجود میآید که هوا به شدت میچرخد و صدایی که در این لحظه از هارد شنیده میشود به همین دلیل است.
این طوفان باعث میشود هوا به زیر فلپ برود و آن را بلند کند. در فاصله ۵ نانومتری از سطح پلیت شروع به پرواز میکند و در این پرواز به نوشتن و ذخیره اطلاعات میپردازد. دو رشته DNA است که روی هم قرار میگیرند؛ و یا یک دهم قطر مو، ۵ نانومتر است.
دیسک گردان یا پلاتر Platter هارد
پلتر چیست؟ هارد دیسک ها یک یا چند دیسک گردان دارند که به یک موتور وصل است. به این دیسک های گردان، پلاتر گفته میشود. اطلاعات هارد روی همین پلاتر ها ذخیره میشود.
اسپیندل یا موتور چرخان در هد
وظیفه موتور هارد چرخاندن پلاتر هاست، این موتور با سرعت مشخص در حال چرخش است. سرعت چرخش این موتور، سرعت هارد را مشخص میکند. (۵۴۰۰ دور در دقیقه یا ۷۲۰۰ دور در دقیقه و یا …)
موتور Spindle هارد، موتور بسیار دقیقی است که روی دور موتور مشخص و متمرکز شروع به چرخیدن میکند. چون موتور ویژهای است، به سادگی نمیتوانید تعویضش کنید و یا پلیت های هاردی را در هارد دیگر قرار دهید. حتما باید مترجم و فریمور Firmware هارد با نوع موتور همخوان باشد. اصطلاحا به اسپیندل Servo Motor میگویند.
فیلتر هوا در هارد
داخل هارد دیسک ها، فیلتر هوا قرار دارد تا ذرات میکروسکوپی و ریز هوا را بگیرد و از نشستن آن ها روی پلاتر ها جلوگیری کند. فیلتر هوا کمک میکند فشار هوا در داخل و بیرون از هارد برابر شود.
با وجود تمام تمهیداتی که کارخانه تولید هارد دیسک اندیشیده است، باز هم ممکن است ذرهای گرد و غبار وارد هارد شود. و یا در شرایط و محیطی که از هارد استفاده میشود گرد و خاک زیادی باشد. در این صورت هوای موجود در هارد دیسک ممکن است آلوده شود. بسته به نوع هارد دیسک، دو یا سه فیلتر در داخل هارد قرار دارد.
انواع فیلتر هوا در هارد دیسک
- یک فیلتر داریم که با ابزار پلاستیکی به جداره هارد چسبیده و کلفت است. این فیلتر هوای تازه را از بیرون به داخل هارد میکشد. وقتی از بیرون هارد به هارد دیسک نگاه میکنیم، سوراخی هست که نوشته شده اینجا را سوراخ نکنید. اگر سوراخ کنید، هارد از بین میرود.
- فیلتری داریم که پشت هد و پلیت قرار دارد و هنگامی که طوفان هوا به وجود میآید، اگر گردوغباری وجود داشته باشد، با نیروی گریز از مرکز به بیرون پرت میشود و پشت این فیلتر میچسبد. البته امکان دارد قبل از اینکه این گرد و غبار به پشت فیلتر هدایت شود، هد روی آن برود. در این صورت هد از دست خواهد رفت.
- در نسخه های قدیمی تر، اتصال بین بورد و کنترلر اکس یا دسته هد، فیلتری وجود داشت که با طراحیهای بهینهتر آن را حذف کردهاند.
آیا داخل هارد دیسک، خلا است؟
اگر به داخل هارد هوا وارد نشود، هارد اصلا کار نمیکند پس این اشتباهی رایج است که داخل هارد، خلا است. اگر هارد دیسک در خلا باشد اصلا نمیتواند کار کند چون فلپ نمیتواند بلند شود و پروازی صورت نمیگیرد. در خلا همرفت انرژی صورت نمیگیرد تا گرما از داخل هارد دیسک خارج شود.
سکتور هارد دیسک
سکتور به صورت فیزیکی روی بورد بیشتر از ۵۱۲ بایت جا میگیرد، حدود ۷۰۰ بایت. از این ۷۰۰ بایت مقداری برای فلگها و پرچمها و آدرسدهیها برداشته میشود و ۵۱۲ بایت برای شما باقی میماند. اصطلاحی که متخصصین برای سکتور استفاده میکنند LBA است.
در حال حاضر ما سکتورهایی داریم که ۴K هستند یعنی تا ۸ سکتور در یک سکتور ذخیره شدند. هدف از آن استفاده بیشتر از فضای ذخیره سازی هارد است تا حجم بیشتر دیتا را در پلیت کوچکتری جا دهند. پس سکتورهای بیشتری در یک سکتور و در نهایت در یک پلیت جا میگیرد.
نحوه ذخیره اطلاعات در هارد دیسک
کنترلر دیسک وظیفه نوشتن روی دیسک و خواندن از دیسک را به عهده دارد. این دستگاه به هارد میگوید که چه کاری انجام دهد و چگونه اجزای هارد را حرکت دهد.
کنترلر دیسک، وقتی سیستم عامل باید اطلاعاتی را بنویسد یا بخواند، جدول FAT – File Allocation Table هارد را بررسی میکند تا محل فایل و منطقه نوشتن قابل دسترس را مشخص کند. حالا دیسک کنترلر به Actuator دستور میدهد بازوی خواندن و نوشتن را حرکت دهد و هد خواندن و نوشتن را تنظیم کند. فایل معمولا بین چند پلاتر تقسیم شده در نتیجه هد باید بین مکانهای مختلف حرکت کند تا به تمام اطلاعات دسترسی یابد.
تکنولوژی HAMR
HAMR، تکنولوژی جدید ذخیره سازی روی Plate ها است که هنگام ذخیره سازی، پلیت را گرم میکند تا در کمترین فضای ممکن، بیشترین تاثیرگذاری را داشته باشید. در لحظهای که روی نقطهای از پلیت، دیتا نوشته میشود، آن نقطه گرم میشود تا هد تاثیرش را بگذارد چرا که در گرما، تاثیر مغناطیسی بیشتر خواهد بود.
کانکتور برق و کانکتور دیتا در هارد درایو
هارد های HDD دو سری پین اصلی دارند:
- پینی برای برق هارد
- پینی برای انتقال دیتا
پین های برق، ۱۵ تایی و پین های دیتا، ۷ تایی هستند.
ساختار هارد دیسک از دو قسمت اصلی تشکیل شده است:
بورد الکترونیکی (Logic Board)
قسمت مکانیکی هارد (Hard Drive Assembly) که به صورت مخفف HDA شناخته میشود.
و قطعات داخلی هارد دیسک مغناطیسی عبارتند از:
کنترل کننده مرکزی یا Actuator که شامل سه قطعه VCM، Axe و دسته است.
محفظه یا مدیا
دیسک چرخان یا پلاتر
اسپیندل یا موتور چرخان
VCM یا voice coil motor
فلپ انعطاف پذیر
اسلایدر Slider هد هارد
هد هارد
دسته و بازوی نگهدارنده هد