یکی از بازارهای مهم در دنیای تکنولوژی، فروش سرور است؛ دلیل آن هم اهمیت بالای این قطعات در حوزههای مختلف فناوری و تکنولوژی ست. سرورها یکی از اجزای سخت افزاری شبکه هستند که بیشتر برای ایجاد شبکه های کلاینت استفاده میشوند( درمورد شبکه های کلاینت و انواع شبکه قبلا در مقاله “شبکه چیست” توضیحات لازم را ارائه داده ایم). ترکیبی از سخت افزار کامپیوتری و سیستم عامل است که منابع مختلفی مانند رم، فضای ذخیره سازی، پردازنده و … را برای کاربران داخل شبکه آماده میکند. میتوان گفت کامپیوتری است با هاردها و رم ها و پاورهای زیاد و قدرتمند. از پیدایش شان تاکنون تغییرات زیادی داشتهاند. ظاهر سرور در نحوه قرارگیری آنها در فضای داخل رک تاثیرگذار است و این رک در اتاق قرار میگیرند.
سرور چیست؟
دستگاه یا برنامه کامپیوتری است که برای برنامه های دیگر کامپیوتری و کاربرانش که کلاینت نام دارد، سرویس و دیتا فراهم میکند. یعنی دستگاهی که روی شبکه، درخواست ها – Request ها را قبول کرده و پاسخ میدهد. دستگاهی که درخواست میدهد (کلاینت)، پاسخش را از سرو ر میگیرد. از کلمه Serve به معنی ارایه دادن و خدمت کردن و سرو کردن گرفته شده پس به کلاینت سرویس میدهد.
به هر آنچه که منابع را با کلاینت ها به اشتراک میگذارد، سرور میگویند. در شبکه محلی، به سوییچ یا روتر وصل میشود و این سوییچ و روتر به همه کامپیوترهای شبکه وصل است در نتیجه این کامپیوترها میتوانند از سرویس ها و قابلیت هایی مثل وب گردی، چک کردن ایمیل، ارتباط با دیگر کاربران و … استفاده کنند.
وقتی به شبکه وصل میشوید، به قابلیت های آن دسترسی خواهید داشت. مثلا با وب سرور میتوانید به سرور وصل شوید و وب سایب ببینید، سرچ کنید و با دیگر کاربران شبکه ارتباط برقرار کنید.
برخی مطالب مرتبط:
چک لیست امنیتی ویندوز سرور چیست؟
شارژ کارتریج چیست؟ کارتریج را تعویض کنم یا شارژ؟
تکنولوژی Intelligent System Tuning در سرورهای نسل ۱۰ اچ پی
بررسی تخصصی سرور HPE ProLiant ML350 Gen10
آموزش بستن رک شبکه، نحوه قرار دادن سرور در رک
اینترنت هم شبیه به شبکه محلی کار میکند اما خب در مقیاس بزرگتر. در این حالت IP Address تخصیص داده میشود و کاربران برای اتصال، از نام دامنه Domain Name استفاده میکنند. با اتصال به نام دامنه، این نام توسط DNS به آی پی آدرس ترجمه میشود. نام دامین کار را برای کاربران راحت تر میکند به هر حال به یاد داشتن یک اسم خیلی راحت تر از به خاطر سپردن عدد آی پی آدرس است. نام دامنه اصولا بدون تغییر میماند حتی اگر IP آدرس تغییر کند.
کاربردها
برویم به سراغ اینکه کار چیست و اصولا چه کاربری دارد. کار مدیریت منابع شبکه است مثلا میتوان برای دسترسی به شبکه و کنترل دسترسی ها، ارسال و دریافت ایمیل، مدیریت چابهای پرینت، و یا هاست وب سایت، راه اندازی کرد. انواع مختلف سرور با قابلیت ها و کاربردهای مختلف وجود دارد. بیایید سرو رها را با حمل و نقل مقایسه کنیم. دوچرخه، یک نفر را جابجا میکند، ماشین چهار نفر را، اتوبوس ۵۰ نفر، و هواپیما ۵۰۰ نفر را جابجا میکند. تمام این ابزار، جزو وسایل حمل و نقل حساب میشوند ولی با ظرفیت ها و قابلیت های متفاوت.
سرور چگونه کار میکند؟
اینکه چگونه کار میکند کاملا بستگی به این دارد که برای چه منظوری از آن استفاده میکنید. در ادامه به بررسی سرورهای فیزیکی، مجازی و نرم افزار میپردازیم.
فیزیکی چیست؟
کامپیوتری است که برای اجرای نرم افزار استفاده میشود.
مجازی چیست؟
سرور مجازی بخشی از فیزیکی است که ویژگی های کامل را دارد. سیستم عامل و برنامه های مجازی روی خود سرور مجازی نصب میشود. این سرور مجازی یا همان ماشین مجازی، مستقل از دیگر ماشین مجازی هایی است که روی همان سرور فیزیکی وجود دارند.
اختصاصی چیست؟
همان طور که از نام اختصاصی یا Dedicated Server برمیآید، اگر مخصوص یک شرکت، هاست شود، امکان دسترسی به آن فقط و فقط در دست همان شرکت است و این اختصاصی با دیگر کلاینت ها به اشتراک گذاشته نمیشود. مثلا شرکتی فروشگاه آنلاینش را روی این اختصاصی راه میاندازد و هیچ کس دیگری نمیتواند به این سرور دسترسی یابد.
همچنین، معمولا این اجازه را به کلاینت میدهند که چه سخت افزار و چه سیستم عامل را روی آن نصب کند. گاهی حتی سرویس ادمینی هم به کلاینت داده میشود تا کلاینت، دیگر نگران نباشد. تامین کننده ی سرویسِ سرور اختصاصی در تامین و نگهداری سرور، سرویس هایی ارایه میدهد. مثلا:
- آپدیت سیستم عامل
- آپدیتاپلیکیشن های نصب شده
- مانیتورینگ سرور و اپلیکیشن ها
- نگهداری فایروال
- جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به سرور
- بکاپگیری دیتا
- Disaster Recovery
کلاینت هزینه این سرور اختصاصی را به صورت ماهیانه یا فصلی یا سالیانه به شرکت هاستینگ پرداخت میکند.
vps چیست؟
خصوصی مجازی یا VPS در واقع سرور مجازی است که به صورت سرویس به فروش میرسد. VPS میتواند سیستم عامل خودش را اجرا کند و هر نرم افزاری که میخواهد را روی آن نصب کند. هزینه سرور مجازی خصوصی از سرور مجازی کمتر است و ایجاد و پیکربندی آن هم راحت تر است.
نرم افزار سروری و سیستم عامل سرور چیست؟
حداقل به دو نرم افزار نیاز دارند: یکی سیستم عامل و دیگری برنامه ها.
سیستم عامل به عنوان پلتفرمی برای اجرای برنامه سروری استفاده میشود. مثلا سرور دیتابیس، برنامه دیتابیس را اجرا میکند و یا ایمیل سرور برنامه ایمیل را. سیستم عامل، دسترسی به منابع سخت افزاری و ارایه سرویس ها برای برنامه ها و برقراری ارتباطات تحت شبکه را انجام میدهد. سیستم عامل، مبنای برقراری ارتباط با اپلیکیشن سروری است و مواردی مانند آی پی آدرس و نام دامین، در سطح سیستم عامل انجام میشود. ویندوز سرور و لینوکس از جمله سیستم عامل های سروری است.
سرور لینوکس
Linux Server نسبت به دیگر سیستم عامل های سرو ری ارجحیت دارند. چون لینوکس در زمینه امنیت، انعطاف پذیری و پایداری، شهرت دارد. برخی لینوکس سرورها عبارتند از: CentOS و Ubuntu Server و Gentoo و Debian و Slackware و غیره.
لینوکس بهترین گزینه برای سرورهای عملیاتی است چرا که نیازی به رابط کاربری گرافیکی ندارد و تمام دستوریات از طریق کامند پرامپ انجام میشود. در نتیجه حداکثر کارایی را در سیستم خواهید داشت. در ادامه برخی از مزایای لینوکس را میخوانید:
- ثبات و Stability: نیازی به ریبوت دورهای برای بالا نگه داشتن کارایی ندارد. سیستم های لینوکسی اگر به درستی کانفیگ شوند، تا وقتی سخت افزارها خراب نشوند یا سیستم خاموش نشود، کار میکنند.
- کارایی: لینوکس کارایی بالایی در شبکه و سرو رها فراهم میکنند و امکان مدیریت تعداد زیادی کاربر را دارند.
- امنیت: لینوکس امنیت فوقالعادهای دارد و در زمینه ویروس و دسترسی های غیرمجاز بسیار عالی عمل میکند.
- شبکه بندی: ویژگی های خاصی را در شبکه بندی ارایه میدهد و شما میتوانید شخصی سازی خودتان را روی آن داشته باشید.
- انعطاف پذیری: به دلیل متن باز بودن لینوکس، سورس کد ها در دسترس هممه کاربران قرار دارد و کاربران میتوانن بر اساس نیازشان آن را شخصی سازی کنند.
- پشتیبانی فنی: لینوکس بهترین پشتیبانی فنی را ارایه میدهد.
- مالتی تسکینگ: MultiTasking یا همان امکان اجرای همزمان چند برنامه و تسک، در لینوکس وجود دارد.
- بدون خرابی و Downtime: آپدیت ها بدون نیاز به خاموش شدن سیستم انجام میشود و سرورهای لینوکس به ندرت نیاز دارند تا برای اصلاح خطا و تکمیل آپدیت، ری استارت شوند. این به معنی عدم وجود Downtime در سرور لینوکس است.
نرم افزار مدیریتی سرور
برای مدیریت سخت افزارهای سرور از نرم افزار استفاده میشود که برای مدیریت و مانیتورینگ سرور کاربرد دارد و مستقل از سیستم عامل سرور است. با نرم افزار مدیریتی سرور میتوانید از راه دور به سرور وصل شوید، سیستم عامل نصب کنید، سرور را روشن و خاموش کنید و مانیتورینگ سلامت سرور را انجام دهید.
معرفی اجزای سخت افزاری سرور
سرورها از اجزای مختلفی ساخته شدهاند. در سطح سخت افزار، کیس های رکمونت و ایستاده وجود دارد که بورد سرور، منبع تغذیه، یک یا چند CPU، رم، هارد، کارت شبکه، کارت کنترلر، باتری و … در آن قرار میگیرد.
بسته به کاربردی که از سرور انتظار دارید باید سخت افزارهای مناسب آن را هم فراهم کنید مثلا در وب سرور باید اسکریپت ها به صورت بلادرنگ اجرا شوند در نتیجه نیاز به CPU سریع و رم کافی داریم تا بدون کاهش سرعت بتوان مود را مدیریت کرد. و یا مثلا در فایل سرور باید یک یا چند هارد پرسرعت و یا SSD داشته باشیم تا خواندن و نوشتن دیتا با سرعت انجام شود. و یا مثلا در سرور اختصاصی یا Dedicated Server باید رم با کارایی بالا، پردازنده بسیار سریع و چندین هارد با ظرفیت بالا، منبع تغذیه افزونه، اتصال به چند شبکه و چند سرور نیاز داریم. صرف نظر از نوع سرور باید توجه داشته باشید که اتصال شبکهای سریعی داشته باشید چرا که تمام دیتاها از طریق این اتصالات منتقل میشوند.
استفاده از سرور به جای کامپیوتر
آیا میشود از سرور به جای کامپیوتر استفاده کرد؟ البته که پاسخ مثبت است.
برخی کامپیوترهای دسکتاپی را میتوان با افزودن برنامه مناسب به سرور تبدیل کرد مثلا کامپیوتر را به فایل سرور و پرینت سرور و … تبدیل کرد اما باید بدانیم که محدودیت هایی که کامپیوترها برای تبدیل شدن به سرور دارند بسیار زیاد است. مثلا دسکتاپ ها نمیتوانند بیش از یک سی پی یو داشته باشند و یا ظرفیت و ویژگی اصلاح خطا در حافظه را پشتیبانی کنند. سرور برای ارایه سرویس باید ۲۴ ساعته روشن باشد و به محض خاموش شدنش تمام سرویس ها دان میشود. افزونگی و Redundant از دیگر ویژگی هایی است که سرو رها دارند. افزونگی باعث میشود حتی اگر قطعه سرور خراب شود، سرویس ها دان نشود.
بنابراین اساسا سخت افزار به کار رفته در سرو رها با سخت افزار به کار رفته در کامپیوتر ها متفاوت است و این تفاوت ناشی از ماهیت استفاده و کاربرد هر یک است.
برخی ویژگیهای سرور در مقایسه با کامپیوترها عبارتند از:
- آپدیت سخت افزار و نرم افزر بدون نیاز به ری استارت و ریبوت
- قابلیت بکاپگیری پیشرفت: از آنجایی که سرو رها دارای نقش و وظیفه اصلی در شبکه هستند باید همواره از اطلاعات آنها بکاپ گرفت و یا در فضایی دیگری خارج از سرور اطلاعات را ذخیره کرد.
- سرعت و کارایی بالا در شبکه
- انتقال دیتا بین دستگاه ها بدون اینکه کاربر متوجه شود.
- امنیت بالا و حفاظت از دیتا و حافظه
برخی سیستم عامل های سرو ری مخصوص خود آن است و اصولا روی کامپیوتر شخصی قابل استفاده نیستند اما برخی دیگر را میتوان هم روی سرور و هم نسخه های دسکتاپی استفاده کرد.
کانفیگ سرور چیست؟
گفتیم که سرور از سخت افزارهایی تشکیل شده که نرم افزارهایی روی آن نصب میشود تا سرویس های موردنظر به کلاینت و کاربر ارایه شود. اینکه چه سخت افزاری برای سرور انتخاب کنیم و چه نرم افزار و سیستم عاملی روی آن نصب کنیم، به نیازهای ما بستگی دارد. انتخاب و کنار هم گذاشتن سخت افزارهای مورد نیاز را کانفیگ سخت افزاری سرور میگویند. و روی این سخت افزارهای چه سیستم عامل و نرم افزارهایی با چه رول و ویژگی هایی نصب کنیم، کانفیگ نرم افزاری سرور گفته میشود.
یکی از سرویس ها و خدماتی که فقط و فقط توسعه شبکه آداک به مشتریانش ارایه میدهد امکان کانفیگ و پیکربندی آنلاین سرو ر است. کانفیگ چه از نظر سخت افزاری و چه از نظر نرم افزاری باید به درستی و دقیق انجام شود تا هم از هزینه هایی که به دلیل اشتباه در کانفیگ سرور به وجود میآید جلوگیری کنیم و هم حداکثر سرعت و کارایی را داشته باشیم.
انواع سرور از لحاظ سخت افزاری
از نظر ظاهری و Form Factor به دو نوع تقسیم بندی میشوند. در ادامه به معرفی انواع آنها از لحاظ سخت افزاری میپردازیم:
Tower Server یا سرور ایستاده
Blade Server یا سرور تیغه ای
انواع سرور و کاربرد آنها
کامپیوترها سرویس های متفاوتی لازم دارند در نتیجه انواع مختلفی هم وجود دارد مثل پرینت، فایل شبکه، دیتابیس ، DNS و …
گفتیم که کاربرد سرور در ارایه سرویسها است در نتیجه نباید خاموش شود. وقتی هم که ایرادی پیدا کند تمام کاربران و شبکه و شرکت دچار مشکل و اختلال میشوند. در نتیجه در آن ویژگی Fault Tolerance یا مقاومت در برابر خرابی، بسیار مهم است.
اپلیکیشن سرور چیست؟
فضا و محیطی است که اپلیکیشن ها اجرا میشوند و تمام نیازهای اپلیکیشن را برای اجرا و توسعه فراهم میکند. مهم نیست این اپلیکیشن سرور، چه باشد و چه کاری انجام دهد. اپلیکیشن برای توسعه و اجرای برنامه های مبتنی بر وب استفاده میشود و انواع مختلفی دارد: اپلیکیشن .NET و PHP و Java.
بیایید مثالی بزنیم تا مطلب واضح تر شود: فرض کنید به بانک میروید تا پول بگیرید. شما از طریق کارمند بانک به اپلیکیشن بانک دسترسی دارید و سیستم کارمند بانک با اپلیکیشن بانک به اپلیکیشن دسترسی دارد. پس او به راحتی اطلاعات حساب شما را در میآورد و کاری که شما به آن منظور به بانک مراجعه کردید را انجام میدهد.
همچنین امنیت را با مدیریت متمرکز دسترسی به دیتا و پروسه های احراز هویت فراهم میکند. به طور کلی کارایی را در اجرای اپلیکیشن های سنگین بالا میبرد.
سرور ابری چیست؟
مجازی است که در محیط رایانش ابری اجرا میشود. از طریق اینترنت و و پلتفرم رایانش ابری، ایجاد، هاست و… ارایه میشود و از راه دور و ریموت به آن دسترسی داریم. گاهی آنها را به عنوان سرور مجازی میشناسند پس میتوانیم تمام نرم افزارهای مورد نیازشان را نصب کنیم و به صورت مستقلی کار کنند.
رایانش ابری یا Cloud Computing اصطلاحی است که برای توصیف سرویس هایی که توسط ریموت و روی شبکه ارایه میشوند استفاده میشود. رایانش ابری با اپلیکیشن هایی مانند Dropbox روی کامپیوتر، اسمارت فون، تبلت قابل استفاده است.
دیتابیس چیست؟
یک یا چند دیتابیس را نگهداری میکند. به کامپیوترها اجازه دسترسی به دیتابیس و واکشی و آپلود دیتا از / به دیتابیس را میدهد.
File است که فایل هایی که باید در شبکه در دسترس دیگر کلاینت ها قرار بگیرد را دارد و به طور کلی مسئول ذخیره سازی و مدیریت مجموعهای فایل است که باید در دسترس دیگر کامپیوترها که در یک شبکه هستند. توجه دارید که در این حالت انتقال فیزیکی فایل ها به سیستم لوکال کاربران اتفاق نمیافتد.
وب سرور چیست؟
Web Server دارای پروتکل HTTP یا Hypertext Transfer Protocol است که وب پیج هایی که کلاینت یا کاربر درخواست میدهد را برایش فراهم میکند. شما از طریق نام دامنه که homepage نام دارد این صفحه را فراخوانی میکنید. در پاسخ به درخواست شما، وب مربوطه که صفحه هوم پیچ را دارد آن را به شما نمایش میدهد.
پرینت سرور چیست؟
پرینتر متصل به آن توسط دیگر کاربران همان شبکه برای کارهای چاپ استفاده میشود. دسترسی به یک یا چند پرینتر متصل به شبکه را برای کاربر فراهم میکند. Print Server برای جاب های پرینت، صف تشکیل میدهد و ممکن است بر اساس نوع جاب و یا فردی که پرینت را میخواهد، اولویت در صف لحاظ کند.
اساسا به دلیل نوع کار پرینت سرور نیازی نیست کامپیوتر و یا سروری که مسئول مدیریت پرینترها است، پر سرعت باشد.
سرور ایمیل چیست؟
برنامه ای است که از کاربر لوکال و یا اراسال کننده ریموت، ایمیل های دریافتی را میگیرد (توجه داشته باشید که این کابران باید در یک دامنه باشند) و ایمیل های خروجی را ارسال میکند.
درواقع، کامپیوتر مرکزی است که میل های الکترونیکی – email کلاینت های یک شبکه را نگهداری و ارسال و دریافت میکند. همچنین، شبیه به دفتر پست است که نامه ها را نگهداری میکند و به مقصدشان میفرستد. در واقع یک نوع Virtual Post Office است یعنی ایمیل ها قبل از ارسال به کاربر ذخیره و مرتب میشوند. وقتی نامه فردی را میخواهید سرور ایمیل آن را برایتان فراهم میکند.
همچنین، ممکن است برنامهای مانند Exim یا iMail را اجرا کنند که سرویس های SMTP برای ارسال و دریافت فراهم میکنند.
proxy server چیست؟
proxy server تمام صفحاتی که کاربر از طریق شبکه استفاده کرده را کش Cache میکند تا اگر کاربر دوباره خواست همان صفحه را ببیند، آن را سریعتر لود میکند تا استفاده از پهنای باند شبکه را کم کند. اگر صفحه درخواستی کاربر در پروکسی نباشد، پروکسی با استفاده از آی پی آدرس خودش به آن صفحه دسترسی مییابد. حالا آن را کش میکند و سپس به کاربر میدهد. پس با پنهان کردن اطلاعات درخواست کننده، کار را برای شناسایی او سخت و یا غیرممکن میکند. با این کار در واقع هم مثل یک فایروال عمل میکند و امنیت را برای شما فراهم میکند، و هم سرعت بالا و مصرف پهنای باند پایین را ممکن میکند.